Her gün spor haberlerinde oyuncuların bonservis bedeli olmadan başka kulüplere transfer olduğuna dair haberleri görüyoruz, ya da Football Manager gibi oyunlarda oyuncuları bedavaya alabiliyoruz. Bu nasıl mı oluyor? Bosman Kuralı sayesinde.
Belçikalı futbolcu Jean-Marc Bosman, Belçika'da R.F.C. de Liège takımında oynayan 26 yaşında sıradan(Normal anlamında) bir futbolcuydu. 1990 yılının Temmuz ayında kulübü ile olan sözleşmesi bitiyordu ve artık eskisi kadar da genç olmadığı için daha iyi bir sözleşme yapmak istiyordu. Kendi kulübü kendisine €9000 değerinde 1 yıllık kontrat önermişti ancak bu kontratı beğenmedi ve kulüp arayışı içerisine girdi. Fransız kulübü Dunkerque ile anlaştı. Daha sonra R.F.C. de Liège, o zaman geçerli olan yönetmeliklere dayanarak(Bazı Avrupa ülkelerinde sözleşmeler bitse bile oyuncu istediği yere gitme özgürlüğüne sahip değildi) Fransız kulübünden bonservis bedeli olarak €400K talep etti. Ancak Dunkerque bu parayı karşılayabilecek durumda değildi ve Jean-Marc Bosman'ı kiralama yolunu tercih etti. Kulüpler "prensipte" anlaşarak bir yıllık kira bedeli olarak €30K ödeyecek olan kulüp oyuncuya da yıllık €27K ödeyecekti. Fransa Futbol Federasyonu'nca belirlenen son tarih olan 3 Ağustos'tan önce Jean-Marc Bosman'ın imza atması gerekiyordu.30 Temmuz'da imza gerçekleşti ve Dunkerque gerekli banka teminatını ve sözleşmeyi Belçika kulübüne aynı gün içinde yolladı. Bu sırada R.F.C. de Liège, Fransız kulübün finansal sıkıntıda olduğunu duydu ve sözleşmeyi işleme koymadı, ayrıca oyuncuyu da "Kulübü tarafından yapılan teklifi reddettiği gerekçesiyle" cezalandırarak kadro dışı bıraktı. Transferin gecikeceğinden ve oyuncunun maç kaçıracağından dolayı da Fransız kulübü bu transferden tamamen vazgeçti.
Futbolculuk dışında geliri olmayan ve işsizlik sigortasına da sahip olmayan, yönetmelikler gereği hiçbir kulüpte de oynayamayan Jean-Marc Bosman, Roma Anlaşması'nın verdiği Çalışanların Serbest Dolaşım Hakkı'na sahip bir Avrupa Birliği vatandaşı olarak Liège'deki yerel mahkemeye R.F.C. de Liège, Belçika Futbol Federasyonu ve UEFA aleyhine dava açtı. Davanın konusu ise uluslararası transfer sisteminin yasal durumunu sorguluyordu. Yerel mahkeme Jean-Marc Bosman'ı haklı buldu ve davayı Avrupa Adalet Divanı'na havale etti çünkü konu basit bir futbol transferi değil, iki üye ülkenin ve Avrupa Topluluğu'nu ilgilendiren iki uluslararası yönetmeliğin çakışmasıydı. Uluslararası transfer yönetmeliği, oyuncuların sözleşmesi bitse dahi kulüp tarafından belirlenecek bonservis bedelinin yeni kulüp tarafından ödenmesini öngörüyordu ve bu yönetmelik de Avrupa Topluluğu'nun Çalışanların Serbest Dolaşım Hakkı'nı garanti altına alan yasalarıyla temelden çelişiyordu. Belçikalı hakim ayrıca liglerde uygulanan yabancı kontenjanının da bu yasalarla çeliştiğini dava dosyasına ekledi. 5 yıl süren davanın ardından, Avrupa Adalet Divanı 15 Aralık 1995'te kararını açıkladı:
Bosman Kararları
- Öncelikle futbol bir ekonomik sektördür ve futbol dahil tüm profesyonel spor dallarının birer ekonomik alan ve aktivite olarak görülmesi gerekmektedir.
- Avrupa Topluluğu vatandaşı futbolcuların kontratlarının bitiminin ardından bonservis gibi kısıtlamalarla transferlerinin engellenmesinin hiçbir hukuki dayanağı yoktur.
- AB vatandaşı futbolcuların milliyetlerine dayalı herhangi bir kısıtlamanın(5 yabancı kuralı, vb) ulusal takımlar dışında uygulanamaz.
- Bu konuda kulüpler tarafından yapılacak rekabeti engelleyici centilmenlik anlaşmalar Avrupa Komisyonu tarafından en ağır şekilde cezalandırılacaktır.
- Bu kararlar bundan sonraki gelişmelere de kaynak olacaktır.
Sonuç:
Jean-Marc Bosman, 1990 Haziran’ında ülkesindeki R.F.C. de Liège kulübünden, Fransız takımı Dunkerque’e transfer olmak istediğinde; R.F.C. de Liège’in yüksek bonservis bedeli istemesi üzerine, bu transfer çıkmaza girince, giriştiği hukuksal mücadele sonucunda, Lüksemburg Yüksek Mahkemesi’nin 1995’te aldığı “Bosman Kararları” ile “kulübüyle sözleşmesi biten” futbolcular, bu karar çerçevesince istedikleri kulüple yeni sözleşme yapabilme serbestisine sahip oldular. Bu kararla, özellikle yabancı futbolculara verilen “serbest dolaşım” hakkı, futbolda devrim niteliğinde gelişmelere yol açtı. Futbolcuların sözleşmeleri bitiminde serbest kalmaları ve Avrupa Birliği futbolcularının AB Ülkeleri'ndeki liglerde yabancı sınırlamasının dışına alınması gibi bir çok yenilik Jean-Marc Bosman’ın girişiminin ürünü oldu.
Bosman Kararı, Avrupa’da liberal futbol devriminin de başlamasına neden oldu. Aslında, hızla endüstriyel süreç içine giren yeni futbol ekonomisinin, kapitalist üretim ilişkilerini bu sektörde de egemen kılmasından başka bir çıkar yolu da kalmamıştı. Çünkü, yeni pazar ekonomisi’nin serbest piyasa koşullarının dışında varlığını devam ettirebilmesi, küreselleşen futbol endüstrisinde, futbol işgücünün serbest dolaşımını zorunlu kılmaktaydı. sermayenin uluslararası serbest dolaşımı ve kar transferi serbest iken, aynı şeyin futbol işgücünde sınırlandırılmış olması zaten düşünülemezdi. Sonuçta da öyle oldu. İşte bu gelişme, futbol imparatorluğunun sınırlarının da genişlemesine etki eden en önemli faktör oldu.
Kaynaklar:
Wikipedia
ECJ Ruling
Pearson, Geoff. "The Bosman Case, EU Law and the Transfer System". Football Industry Group, University of Liverpool
"Article 39, Treaty establishing the European Community"
SoccerCenter.Net | Thor
İzinsiz yayınlanamaz.
